Metoda Warnkego dzięki kompleksowemu postępowaniu diagnostycznemu i indywidualnie dobranemu programowi terapeutycznemu pozwala na poprawne funkcjonowanie dziecka w zakresie przetwarzania słuchowego, wzrokowego, koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz słuchowo-ruchowej, a także w obszarze spostrzegania własnej motoryki i równowagi. Przeznaczona jest do pracy z dziećmi i osobami dorosłymi,

u których występują trudności w zakresie prawidłowego czytania, pisania i mówienia. Dużą grupą dzieci, które dzięki pracy z metodą mają szanse na poprawę funkcjonowania są dzieci z różnego typu zaburzeniami mowy.

Szczególną grupą osób dorosłych, do których kierowana jest metoda są osoby z afazją. Wykorzystanie metody Warnkego daje możliwość dokładnego i systematycznego zapisywania oraz analizowania wyników treningu oraz tworzenia raportów dla rodziców i innych specjalistów pracujących z dzieckiem. Materiał terapeutyczny jest atrakcyjny i ma szerokie zastosowanie. Zadania różnią się od dotychczas stosowanych przy tego typu trudnościach rozwojowych, trening nie jest zatem zbytnim obciążeniem.

Metoda Warnkego jest stosowana przez ponad 1 000 terapeutów z Niemiec, Austrii, Szwajcarii; przebadana pod względem skuteczności i wystandaryzowana na Uniwersytecie Medycznym w Hannowerze:

• w badaniach nad efektywnością terapii wykazano, że u uczniów, którzy otrzymali dodatkowe lekcje w czytaniu i pisaniu (tradycyjny trening) nastąpiła poprawa o 6,3%, w grupie biorącej udział w treningu siedmiu funkcji podstawowych nastąpiła poprawa o 18,9%, a w grupie uczestniczącej w treningu funkcji podstawowych i treningu lateralnym wg metody Warnkego poprawa wyniosła 42,6%,

• dzięki przeprowadzonym badaniom standaryzacyjnym terapeuta zawsze otrzymuje wynik w postaci rangi procentowej. Rangi te zostały opracowane dla poszczególnych grup wiekowych w przedziale 5–12 lat. Można więc diagnozować i porównywać otrzymane wyniki. W większości przypadków nieprawidłowości m.in. w rozwoju funkcji językowych (trening lateralny) mogą zostać zredukowane lub całkowicie wyeliminowane, co prowadzi do bezpośredniej poprawy w czytaniu i pisaniu.

Metoda Warnkego korzysta z innowacyjnych rozwiązań technologicznych. Sprzęt do terapii ma certyfikaty bezpieczeństwa oraz zgodności z Unijną Dyrektywą 93/42EEC dotyczącą wyrobów medycznych.

Diagnoza prowadzona według metody Warnkego, dzięki wykorzystaniu aparatury medycznej pozwala na trafne określenie problemów w zakresie przetwarzania na poziomie centralnym ale także na sprawdzenie czy analizator wzrokowy i słuchowy pracują prawidłowo. Terapię metodą Warnkego można prowadzić także u osób które używają aparatów z powodu niedosłuchu. 

Procedura diagnostyczna składa się z 14 kroków:

1 Próg kolejności wzrokowej

2 Próg kolejności słuchowej

3 Słyszenie kierunkowe

4 Różnicowanie tonów

5 Synchroniczne wystukiwanie rytmów

6 Czas reakcji z wyborem

7 Rozpoznawanie wzorca częstotliwości oraz wzorca czasowego

8 Koordynacja oko – ręka

9 Czytanie pseudotekstów

10 Zdolność do zapamiętywania krótkotrwałego

11 Selektywność percepcji

12 Spostrzeganie dynamiczne

13 Zez ukryty

14 Literowanie wzrokowe

Każde z zadań testowych bada inną kompetencje z zakresu percepcji wzrokowej, słuchowej oraz motoryki.

Diagnoza jest podstawą do opracowania programu terapii dostosowanego do indywidualnych potrzeb i trudności dziecka. Specjalne ćwiczenia dobrane są w taki sposób, aby stymulować obserwowane deficyty poznawcze odpowiedzialne za trudności w pełnym opanowaniu umiejętności czytania i pisania. W trakcje terapii wykorzystujemy najnowszy program terapeutyczny -. metodę Warnkego, będącą najnowszą w Polsce metodę terapii dysleksji. Po dokonaniu szczegółowej diagnozy rodzic otrzymuje dokładny raport.

Trening, który został opracowany przez Freda Warnke, jest oparty na trzech założeniach:

1 Automatyzacja przetwarzania spostrzeżeń w obszarze słuchu, wzroku i zdolności motorycznych.

Tak długo, jak występuje deficyt w centralnym przetwarzaniu spostrzeżeń, nie ma większego sensu wykonywanie coraz większej liczby ćwiczeń w czytaniu i pisaniu, ponieważ podstawowe uwarunkowania procesu uczenia się są dla ćwiczącego niedostępne. Innymi słowy: musi najpierw zostać usprawniona i zautomatyzowana szybkość przetwarzania. Można tego dokonać za pomocą małego elektronicznego narzędzia, jakim jest Brain-Boy Universal. Urządzenie zawiera zestaw programów treningowych przypominających gry, które usprawniają siedem podstawowych funkcji przetwarzania spostrzeżeń w odniesieniu do zmysłu słuchu, wzroku i funkcji ruchowych. Wystarczy kilka miesięcy treningu, aby już uzyskać znaczną poprawę.

W zakres funkcji podstawowych wchodzą:

• próg kolejności wzrokowej,

• próg kolejności słuchowej,

• słyszenie kierunkowe, przestrzenne,

• różnicowanie tonów,

• koordynacja wzrokowo-motoryczna,

• decyzyjny czas reakcji.,

• rozpoznawanie wzorca

2 Automatyzacja koordynacji półkul mózgowych

Podczas procesu uczenia się, jak czytać i pisać, obie półkule mózgowe muszą ściśle ze sobą współpracować. Koordynacja pomiędzy obiema półkulami odbywa się przy udziale ciała modzelowatego (corpus callosum), struktury nerwowej, która umożliwia to połączenie. W większości przypadków dysleksji ten szlak nerwowy nie działa właściwie. W celu usprawnienia funkcji ciała modzelowatego Fred Warnke opracował specjalny trening zwany „Treningiem lateralnym”. Podczas tego treningu dziecko słyszy z jednej strony słuchawek głos wzorcowy

(z płyty CD) oraz synchronicznie słyszy swój własny głos po drugiej stronie.

Specjalistyczne urządzenie elektroniczne sprawia, że  głos przemieszcza się pomiędzy dwiema stronami. Podobnie jak słońce i księżyc, dwa głosy stale zmieniają swoją pozycję nie spotykając się przy tym wcale. Tym samym percepcja dziecka musi stale być świadoma kierunku, z którego dobiega jego głos. Regularny trening lateralny przyczynia się do lepszej synchronizacji obu półkul przez aktywowanie istniejących, ale nieaktywnych włókien nerwowych, w stosunkowo krótkim czasie.

3 Rozwój i automatyzacja „Wzrokowego języka”

Jak zaznaczono wcześniej, dzieci, które wykazują trudności w czytaniu i pisaniu, często mają mgliste pojęcie o tym, jak przegłoskować dane słowo. Można to także poprawić za pomocą tzw. „literowania wzrokowego”. Trening ten pomaga dziecku znaleźć sposób na zapamiętanie tych słów, których wymowa różni się od ich wzrokowego odpowiednika. Bardzo pomocnym narzędziem do tego celu jest program komputerowy Orthofix.

DYSLEKSJA

Co to znaczy, że dziecko ma specyficzne trudności szkolne?

Specyficzne trudności szkolne to trudności, które ujawniają się pomimo prawidłowego rozwoju intelektualnego, braku poważnych wad wzroku i słuchu, schorzeń neurologicznych oraz sprzyjających warunków środowiskowych. Grupa ta obejmuje dzieci ze specyficznymi trudnościami w opanowaniu czytania, prawidłowej pisowni, kształtnego pisma, liczenia i rozumowania arytmetycznego. Obecnie najczęściej używanym terminem dla powyższych trudności jest dysleksja rozwojowa. Występuje ona z różnym nasileniem u kilku do kilkunastu procent dzieci szkolnych i ma związek z dysfunkcjami ośrodkowego układu nerwowego. Z pomocą psychologa możliwa jest skuteczna terapia dysleksji.

Termin dysleksja rozwojowa rozumiana jako syndrom zaburzeń uczenia się obejmuje kilka form trudności, nie rzadko współwystępujących ze sobą:

• dysleksja – trudności/zaburzenia w nauce czytania (zaburzone tempo i technika czytania, obniżony poziom  rozumienia tekstu), którym często towarzyszą trudności w pisaniu,

• dysortografia - trudności/zaburzenia w komunikowaniu się za pomocą pisma, dotyczące głównie opanowania poprawnej pisowni (pomimo znajomości zasad pisowni),

• dysgrafia - trudności/zaburzenia w opanowaniu adekwatnego do wieku poziomu graficznego pisma

• dyskalkulia - zaburzenia w nazywaniu pojęć i relacji matematycznych, rozumieniu pojęcia liczbyi dokonywania operacji arytmetycznych w pamięci, trudności w dostrzeganiu relacji liczbowych.

Objawy ryzyka dysleksji

Ryzyko dysleksji u dzieci rozpoznawane jest przez rodziców, pedagogów i psychologów na podstawie charakterystycznych symptomów już w wieku przedszkolnym. Wczesne dostrzeżenie symptomów pozwala na zaplanowanie specjalnie dobranych 

wiczeń, które pozwolą na eliminację trudności i wpłyną na podniesienie poziomu czytania u dzieci w wieku szkolnym.

Najczęściej występujące symptomy wskazujące na ryzyko wystąpienia dysleksji:

Wiek przedszkolny (3-5 lat)

• mała sprawność ruchowa: dziecko źle funkcjonuje w zabawach ruchowych, ma trudności z utrzymaniem równowagi, z trudem uczy się jeździć na trzykołowym rowerku, jest niezdarne w ruchach,

• mała sprawność ruchowa rąk: dziecko niechętnie podejmuje zabawy manipulacyjne, podczas rysowania źle trzyma ołówek, nieodpowiednio (za słabo lub za mocno) go naciska,

• słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa: trudności sprawia dziecku budowanie z klocków, niechętnie rysuje (np. jako 3-latek nie potrafi narysować koła, jako 4-latek kwadratu),

• opóźniony rozwój lateralizacji: brak przejawów dominacji jednej ręki,

• zaburzenia rozwoju spostrzegania wzrokowego: trudności w składaniu puzzli czy obrazków pociętych na części, układaniu układanek,

• opóźniony rozwój mowy, nieprawidłowa artykulacja: trudności z wypowiadaniem złożonych wyrazów, zniekształcanie słów, trudności z budowaniem wypowiedzi.

Klasa „0” (6-7 lat)

• obniżona sprawność ruchowa: dziecko słabo biega i skacze, ma trudności z rzucaniem i łapaniem piłki,

• obniżona sprawność manualna: trudności z rysowaniem trudniejszych figur geometrycznych np. rombu, szlaczków,

• trudność z wykonywaniem precyzyjnych ruchów w zakresie samoobsługi (np. zawiązywanie sznurowadeł, używanie nożyczek),

• opóźniony rozwój lateralizacji: dziecko oburęczne,

• opóźniona orientacja w schemacie własnego ciała i przestrzeni: trudność ze wskazaniem na sobie części ciała i określeniem ich strony, problemy w rozróżnianiem kierunku na prawo i lewo,

• trudności z wyróżnianiem elementów z całości, a także ich syntetyzowaniem w całość: np. trudności ze wskazaniem szczegółów różniących dwa rysunki, z odróżnianiem podobnych kształtów (np. liter m/n, l/t) lub identycznych, lecz inaczej usytuowanych w przestrzeni (np. p/g/b/d),

• wadliwa wymowa, trudności z poprawnych stosowaniem wyrażeń przyimkowych wyrażających stosunki przestrzenne,

• zaburzenia słuchu fonematycznego czyli trudności w różnicowaniu głosek podobnych (np. z/s, b/p, k/g), zaburzenia analizy oraz syntezy głoskowej i sylabowej,

• trudności w nauce czytania np. czyta bardzo wolno, przekręca wyrazy, nie rozumie przeczytanego tekstu pierwsze próby pisania – litery i cyfry pisane w lustrzanym odbiciu, odwzorowuje wyrazy pisząc je od strony prawej do lewej.

Wiek szkolny (klasa I-III)

• mała sprawność ruchowa: dziecko ma trudności z nauką jeżdżenia na dwukołowym rowerze, niechętnie uczestniczy w lekcjach W-F,

• utrzymująca się oburęczność,

• trudności z odróżnianiem prawej i lewej strony, z określeniem położenia przedmiotów względem siebie obniżona koordynacja wzrokowo-ruchowa: dziecko pisze i rysuje brzydko i niechętnie, nie mieści się w liniaturze, ręka szybko się męczy,

• wadliwa wymowa, błędy gramatyczne,

• trudności z opanowaniem poprawnej pisowni wynikające z opóźnionego rozwoju spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej: trudność z zapamiętaniem kształtu liter rzadziej występujących liter, o skomplikowanej strukturze (f, h, ł, g): mylnie liter podobnych pod względem kształtu: np. l - t, m-n, mylenie liter identycznych lecz inaczej położonych w przestrzeni, p - b - d – g, popełnianie błędów podczas przepisywania tekstów trudności z opanowywaniem poprawnej pisowni związane z opóźnionym rozwojem spostrzegania słuchowego dźwięków mowy, pamięci słuchowej i mowy: mylenie liter odpowiadających głoskom podobnym fonetycznie (np. głoski z-s, w-f, d-t, k-g), trudności z zapisywaniem zmiękczeń, mylenie głosek i-j, głosek nosowych ą-om, ę-en, opuszczanie, dodawanie, przestawianie, podwajanie liter i sylab, nasilone trudności podczas pisania ze słuchu (dyktanda) trudności w czytaniu: wolne tempo, prymitywna technika (głoskowanie), błędy, obniżone rozumienie tekstu.

Wiek szkolny (powyżej klasy IV)

wolne tempo czytania, niechęć do czytania nieprawidłowa pisownia, dominują błędy o charakterze ortograficznym i słuchowym trudności w przedmiotach szkolnych wymagających dobrej percepcji wzrokowej, przestrzennej i pamięci wzrokowej: geografii - zła orientacja na mapie, geometrii, rysunek uproszczony, schematyczny trudności w przedmiotach szkolnych wymagających dobrej percepcji i pamięci słuchowej dźwięków mowy: trudności w opanowaniu języków obcych. Jeżeli wiele powyższych objawów występuje równocześnie powoduje to nasilenie trudności szkolnych oraz świadczy o zaburzeniach w obrębie różnych funkcji poznawczych (np. zarówno analizatora słuchowego, jak i wzrokowego). Tak więc u podłoża złożonych czynności czytania i pisania leżą prostsze funkcje, do których należą głównie: funkcje wzrokowe: spostrzeganie wzrokowe, analiza i synteza wzrokowa, spostrzeganie przestrzeni, koordynacja wzrokowo-ruchowa funkcje zaangażowane w przetwarzanie słuchowe: pamięć słuchowa, słuch fonematyczny funkcje językowe.

Każde dziecko może mieć inne objawy zaburzeń i trudności szkolne, co wskazuje na konieczność dostosowania oddziaływań terapeutycznych do jego indywidualnych potrzeb.

Informacje użyte w powyższym opisie zostały zaczerpnięte z następujących pozycji książkowych:

1. Dysleksja rozwojowa. Perspektywa psychologiczna. Praca zbiorowa pod redakcją Grażyny Krasowicz-Kupis, wydawnictwo Harmonia, 2006r.

2. Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie. Marta Bogdanowicz, wydawnictwo Harmonia, 2008.

3. Specyficzne trudności szkolne w opanowaniu umiejętności czytania i pisania. Urszula Oszwa, Aneta R. Borkowska, W: Neuropsychologia kliniczna dziecka, red. Aneta R. Borkowska, Łucja Domańska, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.